هر سال در روزهای پایانی تیرماه، روستای سلخ جزیره قشم میزبان مراسم «نوروز صیاد» می شود. سال ها قبل این مراسم به ثبت ملی رسیده و مسئولان مرتبط با حوزه گردشگری از برنامه ریزی برای ثبت جهانی این رویداد خبر می دهند.
به گزارش روابط عمومی سازمان منطقه آزاد قشم هر ساله در روزهای پایانی تیرماه، روستای سلخ جزیره قشم میزبان مراسم «نوروز صیاد» می شود. سال ها قبل این مراسم به ثبت ملی رسیده و مسئولان مرتبط با حوزه گردشگری از برنامه ریزی برای ثبت جهانی این رویداد خبر می دهند. آیین «نوروز صیاد» روستای سلخ یکی از آیین های ملی كشور است و رویكردی اجتماعی - فرهنگی دارد و دارای ریشه ای كهن در آداب و رسوم مردم منطقه و جزیره قشم است. براساس رسوم سنتی مردم این منطقه در این روز تهیه غذا از ماهیان و صیادی به هر نحو و روشی ممنوع است و مردم به احترام نعمت هایی كه از دریا به دست می آورند، گوشت ماهی نمی خورند.
ساحل نشینان جزیره قشم براساس تقویم دریایی خاصی زندگی می كنند و با توجه به جایگاه و نقش كلیدی دریا در زندگی و تامین معیشت مردم این خطه، برگزاری آیین نوروز صیاد اهیمت ویژه ای برای ساحل نشینان قشم دارد. نوروز صیاد برگرفته از فرهنگ و سنت های ساحل نشینان حاشیه خلیج فارس است و بی توجهی به آن می تواند به از بین رفتن آداب و سنت های گذشتگان بیانجامد.
کارشناسان می گویند باید جنبه های مختلف چنین آیین هایی توسط پژوهشگران علوم اجتماعی و مردم شناسی بررسی شود. تشكر از نعمت های الهی فقط یكی از دلایل و جنبه های شناخته شده برگزاری این آیین است و باید بررسی ها و تحقیق ها در این حوزه گسترش یابد.
ثبت جهانی آیین های ملی از نظر هویتی حایز اهمیت است و پیوستگی فرهنگی مردم حاشیه خلیج فارس را نشان می دهد. وجود مولفه هایی همچون موقعیت راهبردی و ژئوپولبتیك جزیره قشم را از دیگر عواملی برشمرد كه بر ضرورت ثبت جهانی آیین نوروز صیاد می افزاید.
آیین نوروز صیاد شامل بخش اصلی شنا با هدف افزایش سلامت جسم و بخش های جنبی همچون غواصی، آیین زار درمانی (نوعی موسیقی محلی) قایقرانی با قایق های چوبی، طناب كشی، آیین شوشی (گونه ای از تئاتر میدانی)، آیین رزیف (كه اغلب در عروسی ها برگزار می شود) و ارایه غذاهای سنتی همچون تمشی (نوعی نان محلی) و نمایش صنایع دستی مردم روستا است.
چهار فصل صید در جزیره قشم
سال صید بومیان دارای چهار فصل است و نخستین فصل آن «جُووا» نام دارد که از اوایل دهه سوم فروردین آغاز می شود و ۱۰۰ روز ادامه می یابد و بیشتر ماه های آن با بهار طبیعت همراه است. پس از آن، فصل گرما به طول ۶۵ روز آغاز می شود که نخستین روز آن «نوروز صیاد» نامیده می شود و روز به یاد ماندنی برای صیادان است. ۲ فصل ۱۰۰ روزه نیز در ادامه آن وجود دارد که سال صیادان را تکمیل می کند و زندگی صیادان مطابق آن انجام می شود و در نهایت به زمستان جنوب می رسد. بومیان قشمی در روز «نوروز صیاد» صید را تعطیل می‌کنند و با این باور که در این روز همه ماهی ها آزادند تا نسل خود را افزایش دهند، از خوردن غذای دریایی پرهیز می کنند.
رزیف خوانی و نمایش شوشی
در این جشن همه روستائیان لباس های نو به تن می کنند و حیوانات خود را با گِلی سرخ رنگ بنام «گِلَک» رنگ می کنند و همراه خود به دریا می برند. زنان بومی جزیره نیز با شیرینی های پخته شده از خرما بنام «رنگینَک» از میهمانان پذیرایی می کنند. در بخش موسیقی این جشن ۳۰ تن از مردان هنرمند جزیره با لباس های سفید محلی در ۲ ردیف مقابل هم قرار می گیرند و در حالی که چهار نفر نیز در میان آنان دهل می نوازند آواز محلی را به عنوان مراسم رَزیف اجرا می کنند. در میانه نوای رزیف، شوشی ها با لباس های سیاه، کلاهای بلند ساخته شده از شاخه های نخل به رنگ صورتی و سفید و ریش های ساخته شده از لیف خرما وارد جشن می شوند.
دیگر مراسم های نوروز صیاد
مسابقات مختلف از جمله شنا و غوص، اسکیت، طناب کشی، دومیدانی ساحلی، سرعت جل کش و هوری پارویی از جمله برنامه هایی است که در این روز بین بومیان منطقه برگزار می شود. «جلکش» و «هوری» نوعی مسابقه بین قایق ها و لنچ های ماهی گیری است. اجرای موسیقی محلی و برگزاری نمایشگاهی از غذاهای محلی و صنایع دستی بانوان سلخ بخش های دیگر از این مراسم است.
از فردای جشن نوروز صیاد، فصل جدید صید و صیادی در جزیره قشم شروع می شود و تور صیادان بار دیگر با هدف امرار معاش و کسب روزی حلال در پهنه نیلگون خلیج همیشه فارس رها می شود.